Translate

sexta-feira, 14 de junho de 2013

EL IDIOMA GALLEGO

El gallego da un paso de gigante en Internet con su ‘Portal das palabras’
Los presidentes de la Fundación Barrié y de la RAG han presentado la iniciativa, conjuntamente con las versiones para móviles y tablets del diccionario electrónico de la RAG
PAOLA OBELLEIRO A Coruña

Internet en castellano es nombre ambiguo. En gallego es sustantivo femenino. La lengua vernácula de Galicia da un salto de gigante en la Red con su muy divertido, didáctico y útil 'Portal das Palabras'. Una página, iniciativa de la Real Academia Galega y la Fundación Barrié, que va mucho más allá de un potente diccionario digital. Además de un muy completo léxico, con amplia explicación sobre la etimología de los vocablos, incluye vídeos, juegos y entretenimiento didáctico.


Y aunque el término web no se encuentra recogido en el diccionario, aunque sí se utiliza en la presentación y explicaciones de uso de este portal, también concebido para quienes apenas sepan gallego, hay amenas secciones sobre las palabras más de moda, nuevas o de actualidad. Como la que explica que 'preferente' “no es lo mismo que cobrar primero”, que la troika (con c en gallego) se refería en origen “a las normas de una zorra tirada por tres caballos” o que troyano es “un caballo de hace 3.000 años” que ahora suele instalarse en ordenadores o computadoras.

Este portal es el resultado de nueve meses de investigación lexicográfica, llevado a cabo por un equipo conjunto de la ancestral Academia y de la Barrié, con ayuda de ordenadores y un servidor surafricano especializado en programas lingüísticos. Y el diccionario electrónico no sólo es ahora mucho más potente y completo, al incluir sinónimos y antónimos, sino que además ya se puede llevar consigo a todas partes con una aplicación gratuita para todos las versiones y sistemas operativos de teléfonos móviles o “computadoras de mano”, sea el iOS de los 'iPhones' o un 'Android'.

El gallego, al igual que todos los demás idiomas, no escapa al aplastante anglicismo que impera en el lenguaje de la informática y las tecnologías de la comunicación. Aunque en este apartado, habrá en breve incorporaciones importantes en gallego para este tipo de léxico, según anuncian los directores del diccionario de la Real Academia, Antón Santamaría y Manuel González.

“Aspira a poner más gallego en nuestras vidas”, resumió ayer en la presentación de esta herramienta digital el presidente de la Barrié, José María Arias Mosquera. Valga de ejemplo secciones como 'Palabras preñadas', para saber todos los términos que “deben conocer si estaís embarazados”. Desde la Real Academia Galega y la Barrié llamaron ayer a la colaboración de todos, y en especial de profesores, para mejorar y ampliar esta nueva herramienta del idioma.

TRADUCCIÓN IDIOMA GALLEGO

TRADUCIÓN IDIOMA GALEGO
Se busca un servizo de tradución galego-portugués-español profesional e de máxima calidade, podemos axudar-lle ...
O galego é a lingua propia de Galicia e de zonas limítrofes co noso País.
Datos de uso
O galego ocupa o lugar 160 entre as 5.500 linguas do mundo
Estatus actual O Parlamento de Galicia aprobou en 1983 a lei de Normalización Lingüística
Hai xa case trece anos que se aprobou nunha sesión conxunta da Real Academia Galega e do Instituto da Lingua Galega a primeira edición das Normas ortográficas e morfolóxicas da lingua galega.

Desde aquela as dúas institucións non cesaron de realizar estudios cada vez mais profundos e documentados sobre a historia e a realidade actual da nosa lingua.
Por que contratar un/unha profesional?
Porque cando lle doe a cabeza non vai ao veterinario, contrate profesionais! A tradución e a interpretación son profesións que esixen unha cualificación axeitada e uns coñecementos moi específicos.


TRADUÇÃO IDIOMA GALEGO
Se procura um serviço de tradução galego-português-espanhol profissional e de máxima qualidade, podemos ajudar-lhe...
O galego é a língua própria de Galícia e de zonas limítrofes.
Dados de uso
O galego ocupa o lugar 160 entre as 5.500 línguas do mundo
Situação atual.
O Parlamento de Galícia aprovou em 1983 a lei de Normalização Linguística
Faz já quase treze anos que se aprovou numa sessão conjunta da Real Academia Galega e do Instituto da Língua Galega a primeira edição das Normas ortográficas e morfológicas da língua galega. Desde aquela as duas instituições não cessaram de realizar estudos cada vez mais aprofundados e documentados sobre a história e a realidade atual da nossa língua.
Por que contratar um/uma profissional?
Por que quando lhe doe a cabeça não vai ao veterinário, contrate profissionais!
A tradução e a interpretação são profissões que exigem uma qualificação adequada e uns conhecimentos muito específicos.

Traducir ou non traducir

Os autores galegos só son lidos en Portugal cando a súa obra se publica no idioma luso
XOSÉ MANUEL PEREIRO Diario El País - España (2007)







Hai unha ducia de anos, o escritor e xornalista portugués Fernando Assis Pacheco estrañábase de que a súa novela Traballos e paixóns de Benito Prada (Editorial Ir Indo, 1994) na que rememoraba as súas orixes ourensáns, fose editada aquí traducida ó galego. Agora, sen embargo, foi a propia Nélida Piñón a que insistiu en que primeiro A república dos soños (Galaxia, 2004) e logo A casa da paixón (2006) se publicasen traducidas. A teoría comunmente admitida sostén que un lector culto en galego non ten dificultades ningunha para ler en portugués, e viceversa, pero na práctica non sempre se cumpre. É máis, a proximidade parece que torna do interese e é unha escusa para o descoñecemento.

Un dos máis activos constructores de pontes entre as dúas culturas foi o libreiro Xesús Couceiro, que na década dos 70 e mediados dos 80 foi un activo difusor do libro galego en Portugal e o luso en Galicia, "con moita máis axuda alí que aquí", recorda. "Daquela había moito descoñecemento mutuo, pero tamén moita máis ilusión por coñecer", compara Couceiro, defensor de sempre de que é escusado traducir de/para o galego ou o portugués, porque, argumenta, "é unha mesma lingua, incluso un mesmo país".

Un colega seu, Xaime Nogueira, responsable de Andel, unha difusora de libro galego e portugués está relativamente de acordo: "Quen le en galego podería ler en portugués, pero non o fai", sinala. Así e todo, estima que os libros portugueses son o 30% da súa facturación. "Algúns, atraídos por autores como José Saramago ou António Lobo Antunes, atrévense co idioma orixinal. Tamén teñen saída clásicos como Eça de Queiroz".

Na outra beira do Miño coinciden en lamentar o mutuo descoñecemento. "Non temos moita información de parte a parte. Dunha literatura rica e virtuosa como é a galego coñecese pouco máis que Rivas ou Ferrín", asegura Nelson de Mato, un dos máis prestixiosos editores de Portugal, fundador de Publicações Dom Quixote e agora responsable de Âmbar-Ideias no Papel. De Matos admite que o achegamento ortográfico do galego ó portugués podería facilitar a difusión da literatura galega nos mercados lusófonos "mais os pobos deben manter as súas culturas propias, e desmontar as conquistas que Galicia e a súa lingua teñen acadado non é un camiño certo", considera o editor que apostou por Saramago ou Lobo Antunes.

Desde unha posición máis alternativa, António Catarino, de Deriva Editores, coincide exactamente con De Matos ó definir as relacións transmiñotas. Deriva ten un considerable catálogo de autores galegos traducidos. Vén de publicar Abrasivas, de João Pedro Mésseder, en edición bilingüe galego-portuguesa, e está ó tanto das posturas que consideran innecesario traducir os galegos ó portugués, e non as comparte. "Son idiomas que estiveron moito tempo separados, e hai falsos amigos [palabras iguais con significados distintos] e os tempos verbais non son os mesmos", di Catarino. A traducción que publicou de Xurxo Borrazás, Ser ou não, "foi acedamente criticada por reintegracionistas que dicían que era unha versión do español, chea de castelanismos, cando a nosa foi a primeira tradución a outra lingua".

A escritora Rosa Aneiros confesa que cambiou de opinión sobre este tema logo de que lle publicaron Resistência en Dom Quixote. "Os portugueses son bastante cómodos e queren ler na súa lingua, mesmo hai atrancos para a distribución de libros editados en Brasil. E quitado algunhas excepcións, teñen moitísima menos percepción de Galicia ca de Madrid. Un grupo de poetas galegos participou nun encontro en Porto, e estiveron tres días Douro arriba, Douro abaixo, explicando de ónde viñan. Homenaxeáronos na despedida tocándolle o himno español".

FUNDACIÓN DEL ESPAÑOL URGENTE

Al Qusair, nombre de la ciudad siria

Al Qusair es la escritura recomendada del nombre de la ciudad siria, pues se trata de la adaptación al español que mejor se ajusta a su pronunciación en el árabe estándar.

Este topónimo aparece escrito de muy diversas formas en los medios de comunicación: «Una gran multitud de personas de Al Qussair celebraron el domingo la restauración de la seguridad» o «El Gobierno sirio anunció este miércoles que tomó el control de Qusayr».

El artículo árabe al es parte integrante del nombre propio y por ello se desaconseja omitirlo, incluso si en algunos topónimos se ha generalizado su supresión, como en la capital saudí, Riad; además, por sencillez gráfica, se recomienda separarlo con un espacio en lugar de con un guion, aunque tampoco sería incorrecto escribir Al-Qusair.

En cuanto al uso de la q, el apartado sobre esta letra de la Ortografía académica explica que en los topónimos menores (sobre todo los nombres de lugar que no son ni países ni capitales) se emplean generalmente las grafías que corresponden a sus transcripciones, sin hispanizaciones ulteriores, lo que valida su uso en la denominación de esta ciudad.

REAL ACADEMIA GALEGA

A Real Academia Galega e Fundación Barrié presentan o Portal das palabras
Nace coa vocación de ser unha guía na práctica do idioma para todos os públicos
CAMILO FRANCO

Outra forma de relacionarse co galego, un portal para a lingua, aplicacións para a dispositivos móbiles, a Real Academia Galega e a Fundación Barrié presentaron o Portal das palabras, unha web con vocación de ser unha guía na práctica do idioma para todos os públicos. Dentro do portal e da web da RAG, está incluído o novo dicionario electrónico de galego que, a partir de agora, poderá ser consultado en rede e tamén en teléfonos e tabletas.
O Portal das palabras (www.portaldaspalabras.org) ofrece unha amplo abano de posibilidades para quen busque interacción ou información sobre o galego. Ademais do dicionario completamente renovado para o seu uso dixital con apartados de sinónimos e antónimos, co buscador de termos ampliado nas súas funcións, o novo portal ofrece unha serie de seccións de carácter divulgativo, didáctico ou lúdico. Espazos como a Palabra do día, para coñecer a etimoloxía de palabras polas que poden preguntar os usuarios, ou Mira que din, un observatorio que pretende ir marcando as tendencias no uso das palabras na rúa.
O novo portal ofrece dúas seccións de vídeo. Nunha delas, os académicos responden ás dúbidas dos usuarios. Na outra, a RAG invita a outra xente a comentar determinados aspectos léxicos.
Xogar coas palabras é a posibilidade doutra das seccións, que ofrece xogos para relacionar palabras con conceptos, para adiviñar significados e outros cinco tipos máis que irán medrando no futuro.
Dicionario
Ao tempo que xa dispoñible o novo portal, a RAG e a Fundación Barrié presentaron a nova versión electrónica que, con respecto a anterior, ten ampliado o seu sistema de búsqueda, permite buscar en definicións, sinónimos, antónimos e mesmo permite buscar palabras para rimar con outras. O dicionario está dispoñible no portal e tamén na web da Real Academia Galega.
Móbiles
O novo dicionario ten unha aplicación para os dous tipos fundamentais dos sistemas operativos para aparellos móbiles, Android e iOS. Esta aplicación permite a consulta de termos coa mesma operatividade que na portal e sen necesidade de conexión no momento de realizala posto que a aplicación descarga o dicionario aos aparellos. Segundo a RAG e a Fundación Barrié, as aplicacións poden tardar 24 horas en estar dispoñibles.
Para o presidente da Fundación Barrié, José María Arias Mosquera, «a fundación e máis a Academia levan colaborando desde 1968 e esta é unha colaboración que continuará no futuro». Para Alonso Montero, presidente da RAG, «hoxe é un día grande porque presentamos á sociedade un novo xeito de estar en contacto coa lingua».
O director da Fundación Barrie detallou que, entre outras posibilidades, «este portal quere ser, a través dos mestres, un recurso educativo». Javier López Martínez explicou, ademais, a importancia de «contar co diccionario en case calquera aparello dos que leva a xente con ela». No mesmo sentido, o secretario da Academia, Henrique Monteagudo, apuntou as posibilidades que hai nas ferramentas presentadas e tamén como o traballo dos lexicógrafos se foi «adaptando desde a investigación á divulgación ou a didáctica para adaptarse as necesidades dos tempos e dos soportes».

El lenguaje en el tiempo

Prefijos
Por: FERNANDO ÁVILA |



Citas de la pasada edición dominical y su comentario:

1. “Procesador ultra rápido”.
Se debió escribir “procesador ultrarrápido”. Ultra (‘más allá de’) es prefijo. Va pegado ante nombre univerbal, ultramar; con guion, ante cifra, ultra-1000, y separado ante nombre pluriverbal, ultra espacios conocidos. Existe también el adjetivo ultra, “es un partido político ultra”, que a veces actúa como sustantivo, “los ultras se reunieron ayer”. Y aparece en la locución latina non plus ultra (‘no más allá’) y en su contraria plus ultra.
2. “Super tableta de 7”.
Super- debe ir pegado, por anteponerse a nombre univerbal, supertableta, y sin tilde. Super es prefijo cuando va antes, superintendente, y adjetivo cuando va después, gasolina súper. Como prefijo es átono (‘sin acento’), por lo que no se tilda nunca: ni cuando va pegado, superestructura, ni cuando va con guion, super-8, ni cuando va separado, super buena persona. En cambio, el adjetivo es tónico, y se tilda por ser grave terminado en r, persona súper.
3. “Desnudos y en bicicleta por el medio ambiente”.
Mejor, “…por el medioambiente”. La Ortografía de la lengua española del 2010 recomienda escribir en una sola palabra expresiones que se pronuncian con un solo acento; es decir, que hacen átono el primer elemento de la voz compuesta, como cielorraso, en vez de cielo raso, y medioambiente, en vez de medio ambiente.

FERNANDO ÁVILA, DELEGADO PARA COLOMBIA DE LA FUNDÉU BBVA.

A un caracol

Por Marianne Moore |

Si "la compresión es la primera cualidad del estilo",

tú la tienes. La contractilidad es una virtud

como también es una virtud la modestia.

No es el logro de una u otra cosa capaz de adornar,

ni la calidad posible que se da

como inherente a algo bien expresado,

lo que valoramos en el estilo,

sino el principio oculto:

a falta de patas, "un método de conclusiones";

"un conocimiento de los principios"

en el curioso fenómeno de tu cuerno occipital.


De Marianne Moore. Poesía reunida. Hiperión. Traducción: Lidia Taillefer de Haya
MARIANNE MOORE

Missouri, 1887 - Nueva York, 1972

Fue una de las representantes más excelsas -y excéntricas- del modernismo de cuño anglosajón. Su poesía favoreció un original uso silábico del verso y la alusión a animales, como en el célebre "El pangolín". Su figura fue tan popular para los neoyorquinos que llegó a inaugurar una temporada de béisbol..

FUNDACIÓN DEL ESPAÑOL URGENTE

Copa Confederaciones Brasil: términos relacionados

Con motivo de la Copa FIFA Confederaciones Brasil 2013, que comienza este fin de semana, se ofrece a continuación una serie de claves sobre la escritura apropiada de algunos términos que pueden aparecer en las informaciones relacionadas con esta competición futbolística:

Las grafías adecuadas en español de los nombres de las ciudades en las que se disputarán los partidos son Fortaleza, Recife, Salvador de Bahía, Brasilia, Belo Horizonte y Río de Janeiro.
La virgulilla (~) es un signo diacrítico que contienen algunos de los nombres de los estadios y se recomienda mantenerla siempre que sea factible: Castelão, Mineirão…
Muchas de las selecciones nacionales reciben nombres populares —la mayoría de las veces tomados del color de las camisetas— que al funcionar como nombres propios se escriben con inicial mayúscula, en letra redonda y sin comillas: la Roja (España), la Azzurra (Italia), la Canarinha (Brasil), la Celeste (Uruguay), etc.
Cuando el sobrenombre de las selecciones alude directamente a sus componentes —las águilas verdes de la nigeriana, los celestes de la uruguaya…— se escribe en redonda y con minúscula inicial, pero si el nombre no es español, como en «los azzurri», en cursiva.
Cuando se informa de los dos equipos que van a disputar un partido, lo apropiado es decir los onces iniciales y no los once iniciales, pues en este caso, y de acuerdo con el Diccionario académico, once es un sustantivo que significa ‘equipo de jugadores de fútbol, dicho así por constar de once individuos’.
La palabra córner (plural córneres) se escribe con tilde por ser llana, acabada en consonante distinta de n o s. Convive con las expresiones saque de esquina o tiro de esquina.
La grafía correcta es penalti (en plural, penaltis) y no penalty (su forma en inglés); tampoco son correctos los plurales penalties ni penaltys. En la mayor parte de América, tal como indica el Diccionario panhispánico de dudas, se emplea la forma penal, cuyo plural es penales.
La españolización de la expresión inglesa goal average es golaveraje. Se recomienda, sin embargo, emplear diferencia (o promedio) de goles, de puntos o de tantos.
El empleo del adjetivo posesivo en lugar del determinante es un uso del francés y del inglés que conviene evitar en casos como «Se lesionó su pierna derecha», donde lo adecuado habría sido «… la pierna derecha».
Es inapropiado suprimir el artículo en expresiones como por la banda izquierda o la tocó con la pierna derecha.
Que un equipo gane con autoridad no significa que sea autoritario; por tanto, no serían adecuadas frases como la siguiente: «España no fue el equipo autoritario de siempre».
Para designar la cualidad de favorito no debe emplearse el término favoritismo, que se refiere a ‘un trato de favor injusto que recibe alguien en perjuicio de otro’.
Hay que distinguir virtual campeón, que es alguien que aún no es campeón, pero podría llegar a serlo, de campeón virtual, alguien que no es real.
No es lo mismo conseguir un triplete que ser tricampeón. Si un equipo gana tres competiciones distintas habrá conseguido un triplete y si gana tres veces una misma competición se podrá hablar de él como tricampeón.
Es aconsejable que se emplee mejor jugador, jugador mejor valorado, jugador más valioso, etc., y no la sigla MVP (most valuable player).
Tanto tiempo de descuento como tiempo añadido son expresiones válidas, ya que se añaden unos minutos que antes se habían descontado.

LA RECOMENDACIÓN DIARIA:

  LA RECOMENDACIÓN DIARIA el maratón  y  la maratón ,   formas adecuadas   La palabra  maratón  puede emplearse tanto en masculino  ( el mar...